Rahim Ağzı Kanseri Tarama Testleri: Neden Önemlidir?
Rahim ağzı kanseri (serviks kanseri), kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biri olmakla birlikte (dünya genelinde meme, akciğer ve kalın bağırsak kanserlerinden sonra dördüncü sırada) erken teşhis ve tedavi ile tamamen önlenebilir bir hastalıktır. Ocak ayı Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık Ayı olarak belirlenmiş olup, dünyanın birçok ülkesinde hastalığa dikkat çekmek üzere etkinlikler düzenlenmektedir.
Serviks Kanseri, serviks olarak adlandırılan, rahmin alt kısmının kanseri olup bu bölgenin yüzeyini oluşturan hücre tabakasının anormal hücrelere dönüşmesiyle ortaya çıkabilir. Düzenli tarama testleri sayesinde kanser öncesi değişiklikler erken dönemde tespit edilerek müdahale edilebilir. Bu yazıda, rahim ağzı kanseri tarama testleri ve bu testlerin önemi hakkında bilgi verilecektir.
Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya erken bulmaya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın şekilde kullanılmaktadır:
HPV testi; rahim ağzındaki hücresel değişikliklere neden olabilecek Human papilloma virüsünün rahim ağzı hücrelerinde tespiti esasına dayanan bir testtir.
Pap smear testi; uygun şekilde tedavi edilmezse rahim ağzı kanserine dönüşebilecek olan prekanseröz durumları ( hücre değişiklikleri) arama esasına dayanan bir testtir.
Her iki test de basit ve ağrısız işlemler olup, 30-65 yaş aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir yapılmaktadır.
Tarama Testleri Nerelerde Yapılabilir?
Ülkemizde rahim ağzı kanseri taramaları; Toplum Sağlığı Merkezlerinin bağlı birimi olarak faaliyet gösteren Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM) , Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM), Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) ÜCRETSİZ olarak yapılmaktadır.
Risk Faktörleri Nelerdir?
· HPV enfeksiyonu
· Sigara
· Çok eşlilik
· Erken yaşta cinsel ilişki
· Bağışıklık sisteminin baskılanması
· Beslenme faktörleri
· Genetik faktörler
Korunma yöntemleri nelerdir?
· HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı koruyuculuğu yüksek olan aşılar mevcuttur.
· 30 yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak.
· Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim almak.
· Erkeklerin sünnet olması.
· Sigara kullanmamak.
Rahim Ağzı Kanseri ve Beslenme: Sağlıklı Seçimlerle Korunma ve Destek
Rahim ağzı kanseri (serviks kanseri), yaşam tarzı değişiklikleri ve doğru beslenme ile önlenmesi ve desteklenmesi mümkün olan bir hastalıktır. Sağlıklı bir diyet, bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir ve vücudunuzun kanserle savaşma kapasitesini artırabilir. Ayrıca, kanser tedavisi sürecinde uygun beslenme, tedavinin yan etkilerini azaltabilir ve iyileşmeyi hızlandırabilir.
İşte rahim ağzı kanseriyle ilişkili beslenme önerileri:
Koruyucu Besinler ve Beslenme İpuçları
- Antioksidan Bakımından Zengin Gıdalar Tüketin:
- Faydası: Antioksidanlar, hücre hasarını önleyerek kansere karşı koruma sağlar. Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, lahana), domates, havuç, biber, brokoli, yaban mersini, çilek ve nar.
- C Vitamini Alımını Artırın:
- Faydası: C vitamini, bağışıklık sistemini destekler ve serbest radikallerin vücutta birikmesini önler.Portakal, greyfurt, limon, çilek, kivi ve kırmızı biber.
- Folat (B9 Vitamini) Tüketimini Yükseltin:
- Faydası: Folat eksikliği, hücresel hasarı artırabilir ve HPV enfeksiyonlarının olumsuz etkilerini artırabilir.Ispanak, brokoli, kuşkonmaz, avokado, mercimek, fasulye ve tam tahıllı gıdalar.
- Omega-3 Yağ Asitlerini Dahil Edin:Somon, sardalya, ceviz, chia tohumu ve keten tohumu.
- Lifli Gıdalarla Beslenin:Yulaf, tam tahıllı ekmekler, mercimek, nohut ve taze meyve-sebzeler.
Tüketimden Kaçınılması Gerekenler
1. İşlenmiş ve Kızartılmış Gıdalar: Paketli atıştırmalıklar ve fast food tüketimini sınırlayın.
2. Aşırı Alkol tüketiminden kaçının.
3. Şeker Oranı Yüksek Gıdalardan uzak durun. Beyaz şeker yerine bal, hurma gibi doğal tatlandırıcıları tercih edin.
4. Bağışıklık Sistemini Destekleyin
5. Beslenmenizi çeşitlendirin: Doğal ve taze gıdalara öncelik verin ve işlenmiş gıdalardan uzak durun.
Tedavi:
Erken dönemde saptandığında ek bir başka tedaviye ihtiyaç olmadan tümör cerrahi olarak çıkartılabilir. Eğer daha ileri bir safhada karşılaşılmışsa kemoterapi ve radyoterapi verilmektedir. Hangi tedavinin kime ve nasıl uygulanacağı evreye göre değişmektedir.
Tedavi Sürecinde Beslenme
Tedavi gören bireyler için özel beslenme gereklilikleri olabilir. Örneğin:
- Bulantıyı Azaltmak İçin: Hafif, kuru gıdalar (kraker, tost) tüketebilirsiniz.
- Enerji Artırıcı Gıdalar: Yüksek kalorili ama sağlıklı yağ içeren avokado, fındık ve badem gibi besinler tercih edilebilir.
- Hidrasyonu Sağlamak İçin: Su, bitki çayları ve taze meyve suları tüketin.
HPV Aşısı: Koruyucu Etkisi
HPV aşısı, rahim ağzı kanserine karşı en etkili korunma yöntemlerinden biridir. Özellikle erken yaşta yapılan aşılar, kansere karşı bağışıklık sağlar ve toplum sağlığını iyileştirir. Aşı yaptırma konusunda doktorunuzdan bilgi almayı unutmayın.
Kimler Aşı Olmalı?
- Çocuklar ve Gençler:
- HPV aşısı, genellikle 9-14 yaş arasındaki çocuklar için önerilir. Bu yaş grubunda, bağışıklık sistemi daha güçlü olduğu için aşı daha etkili bir koruma sağlar.
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 11-12 yaş arasındaki tüm çocukların aşılanmasını önermektedir.
- Genç Yetişkinler:
- 15-26 yaş arasındaki kişiler için de HPV aşısı önerilir. Bu yaş aralığında aşının koruyuculuğu hala oldukça yüksektir.
- 27-45 Yaş Arası Yetişkinler:
- Bu yaş grubunda aşının etkinliği daha az olsa da, HPV ile karşılaşmamış veya az sayıda cinsel partneri olan kişilerde koruma sağlayabilir. Bu durumda, doktorunuzla aşının gerekliliği konusunda görüşmeniz önemlidir.
Aşının Özellikleri ve Uygulama Şekli
- Aşı Türleri:
- Gardasil: HPV-6, HPV-11, HPV-16 ve HPV-18 türlerine karşı koruma sağlar.
- Gardasil 9: Daha geniş kapsamlı koruma sağlayarak 9 farklı HPV türüne karşı etkilidir.
- Cervarix: Özellikle HPV-16 ve HPV-18’e karşı koruma sağlar.
- Dozaj:
- 9-14 Yaş: İki doz (6-12 ay arayla).
- 15 Yaş ve Üzeri: Üç doz (ilk dozdan sonra 1-2 ay içinde ikinci doz, üçüncü doz ise 6. ayda).
Rahim ağzı kanseri, önlenebilir bir hastalıktır. Sağlıklı alışkanlıklar, düzenli tarama testleri ve HPV aşısı, bu kanserin görülme sıklığını önemli ölçüde azaltmaktadır. Kadınlar, düzenli sağlık kontrollerini aksatmamalı ve doktorlarıyla risk faktörlerini tartışmalıdır.
Unutmayın, erken teşhis hayat kurtarır!
Ayrıntılı bilgi için Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/component/finder/search.html?q=serviks+kanseri&Itemid=432
https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1405044
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23706117/
