Soru: Demir eksikliği ve kansızlık/anemi aynı şey midir?
Demir eksikliğini, demir metabolizması döngüsünün bozulması nedeniyle, kullanılabilir demir depolarının olmadığı bir durum olarak tanımlayabiliriz.
Anemi ise dolaşımdaki hemoglobin miktarında azalma olarak tanımlanır ve bu da oksijen taşıma kapasitesinde azalmaya neden olur.
Aneminin birden fazla nedeni olabilir ve belirli bir hastalıktan ziyade bir sendrom olarak düşünülmelidir. Demir, hemoglobin sentezi için gerekli olduğundan, demir eksikliği genellikle aneminin birincil nedeni olarak kabul edilir.
Sonuç olarak her anemi demir eksikliğine bağlı olmaz ve her demir eksikliği anemiye neden olmaz. Yine de çoğu kez birlikte görüldüğünden, anemi, demir eksikliği ve demir eksikliği anemisi terimleri sıklıkla birbirinin yerine kullanılır.
Soru: Demir eksikliği sık enfeksiyon geçirmeye neden olur mu?
Demir eksikliği enfeksiyon riskini artırabilir; çünkü demir, bağışıklıkta kritik rol oynayan makrofajların bakteri öldürücü aktivitesi, peroksit ve nitröz oksit üreten hücresel enzimler ve ayrıca T hücresi sayıları ve işlevi için, normal bağışıklık fonksiyonu için gereklidir. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0163445314002515
Soru: Demir eksikliği tedavi edilmezse ne olur?
Demir eksikliği, dünya çapında en yaygın beslenme bozukluğu olarak kabul edilir. Özellikle gebelik ve çocukluk çağında hastalık-ölüm sıklığını artıran bir halk sağlığı sorunudur. Çocukluk çağında anemiye neden olabilmekte; bağışıklık, büyüme-gelişme, bilişsel gelişim, okul başarısı ve genel sağlığı doğrudan etkilemektedir. Yetişkinlerde de demir, vücudumuzda enerji metabolizması, gen düzenlemesi, oksijenin bağlanması ve taşınması ve hücre büyümesi ve farklılaşması dahil olmak üzere birçok biyokimyasal süreç için gerekli olduğundan, demir eksikliğinde bu döngüler bozulmaktadır. Eksik demir mutlaka yerine konmalı ve vücudun normal işleyişi kaldığı yerden devam etmelidir.
Soru: Demir emilimini engelleyen yiyecekler nelerdir?
Demir emilimini azaltarak, demir eksikliğinin oluşmasına neden olan besinler; kepek ve kepekli tahıllar, yağlı tohumlar, kahve, siyah çay, soya ve soya sütünden elde edilen protein, kalsiyum tuzlarıdır. Tüketilirken, olabildiğince demir içeren besinler ile birlikte tüketilmemelidir.
Soru: Demir takviyelerinin yan etkileri nelerdir?
Demir takviyesi kullanırken dışkının rengi siyaha yakın koyulaşır ve bu normaldir.
Bazen karın ağrısı, ishal, kabızlık, bulantı, midede kazınma hissi gibi yan etkiler görülmektedir.
Çocuklarda şurupların dişlerin siyaha boyaması da istenmeyen etkilerdendir. Bunu en aza indirmek için, damla veya şurup formunun dilin arkasına doğru, dişlerle temas etmeyecek şekilde verilmesi; ilacın meyve suyu veya su ile seyreltilerek verilmesi; ilacın bir pipet ile verilmesi önerilir.
Soru: Demir ilacı alırken hangi yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır?
Demir emilimini azaltan yiyecek ve içecekler şunlardır:
• Çay ve kahve (içeriğindeki tanenler demir emilimini engeller)
• Süt ve süt ürünleri (kalsiyum demirin emilimini azaltabilir)
• Lifli gıdalar ve kepekli tahıllar (fitat içeriği nedeniyle)
Bu tür yiyecek ve içecekleri demir ilacını aldıktan en az 1-2 saat sonra, hatta sonraki öğünde tüketmek daha iyidir.
Soru: Her doktora gittiğimde demir eksikliğim çıkıyor, takviyeler kabızlık yapıyor bu nedenle düzenli kullanamıyorum. Ne yapmalıyım?
Yan etki yapan ilacı doktorunuz size uygun başka bir ilaçla değiştirebilir. Tamamen bırakmak yerine günaşırı kullanmayı, demir almadığınız günlerde kabızlığı önleyici şekilde beslenmeyi ve magnezyum almayı deneyebilirsiniz. Ücretli formlardan yan etkileri daha az olan ferrik pirofosfat+c vit ya da demir bisglisinat+c vit kullanılabilir. Karın ağrısı ve kabızlık gibi yan etkileri azaltmak için takviye mutlaka aç karna alınmalıdır ve hemen sonrasında yemek yenilmemelidir; örneğin gece yatmadan önce alınabilir.
Soru: Ben 32 yaşında bir kadınım. Sürekli demir kullandığım halde kansızlığım düzelmedi. Bunun sebebi nedir? Ne yapmam lazım?
Anemi (kansızlık), tek başına bir hastalık olmaktan çok, birçok farklı sağlık sorununun sonucu olarak ortaya çıkabilir. Kadınlarda en yaygın anemi sebebi demir eksikliğidir. Ancak, demir takviyesi almanıza rağmen kansızlığınız düzelmiyorsa bunun üç temel nedeni olabilir:
1. Devam eden kan kaybı: Özellikle adet dönemleri ağır geçen kadınlarda kan kaybı sürdüğü için, alınan demir takviyesi yeterli gelmeyebilir. Bu durumda, aşırı kanamaya yol açar. Yine bazı maligniteler ve mide-barsak hastalıkları da devamlı kan kaybına neden olur.
2. Kan yıkımı yada kan üretimi ile ilgili sorunlar
3. Barsaktan emilim sorunları
Takviyelerinizi düzenli kullanmanıza rağmen kansızlık düzelmiyorsa ileri araştırma için hekiminize başvurmanız gerekir.
Soru: Bebeklere demir damlası neden verilmektedir?
Bebekler ilk 4-6 aya yetecek kadar demir stokuyla dünyaya gelmekte ve o tarihten sonra da beslenme yöntemlerine bağlı olarak yavaş yavaş demir depoları azalmaktadır. Bu nedenle aile hekimliklerinde 4-12 ay arası tüm bebeklere koruma amaçlı demir desteği verilmektedir.
Soru: Demir eksikliği tedavisi için takviyeleri nasıl kullanmak gerekir?
Demir takviyesi aç karna alınmalıdır. Mide rahatsızlığı yada bulantı yapıyorsa c vitamini içeren bir yiyecekle (örneğin portakal suyu) birlikte alınabilir. Demir depoları (ferritin) yeterli seviyeye gelene kadar 3 ay boyunca takviye kullanımına devam edilmesini tavsiye ederiz. Tedavi süresi kişiye göre değişir ve hekim kontrolünde devam etmek gerekir.