- Soru: 70 yaşındayım ve 30 yıldır şeker hastasıyım. Beş yıldır emekliyim; ancak emeklilik sonrası şekerim kontrol edilemez hale geldi. İnsülin kullanıyorum ama doymama hissimi ve sinirimi kontrol edemiyorum. Şeker hastalığının psikolojime etkisi olabilir mi?
Cevap: Kan şekerinin normal seviyelerde seyretmemesi ruh halinizi olumsuz etkileyebilir. Özellikle ani düşüşler sinirliliğe yol açabilir. İnsülin dozlarınızı doğru şekilde ayarlayarak bu durumun önüne geçebilirsiniz. Emeklilik döneminde hareketsiz kalmamaya, yürüyüş yapmaya dikkat etmelisiniz. Ayrıca doymama hissiniz, gereğinden fazla insülin kullandığınızı ve hipoglisemi yaşadığınızı gösterebilir. Bu konuda doktorunuza danışmanız çok önemlidir. - Soru: Hamileyim ve şeker yükleme testi yaptırıp yaptırmamak konusunda kararsızım. Testin bebeğime zararı olur mu?
Cevap: Gebeliğin 24-28. haftaları arasında yapılan şeker yükleme testi hem anne hem de bebek için güvenlidir. Gebelik diyabetinin tespit edilmesi, olası risklerin önlenmesi açısından hayati öneme sahiptir. Test yapılmazsa tanı atlanabilir ve bu durum bebeğin sağlığını tehlikeye sokabilir. - Soru: Menopozun diyabet üzerindeki etkileri nelerdir?
Cevap: Menopoz döneminde hormon dengelerindeki değişiklikler kan şekerinin kontrolünü zorlaştırabilir. Ayrıca, diyabetli kadınlarda ek hastalıklar ve menopozla birlikte kalp-damar hastalığı riskinin artması mümkündür. - Soru: Diş tedavisi için doktora gitmeden önce diyabetli olduğumu söylemeli miyim?
Cevap: Evet, diş hekiminizi mutlaka diyabetli olduğunuz konusunda bilgilendirmelisiniz. Ayrıca kullandığınız ilaçları da paylaşmanız önemlidir. Kan şekeriniz kontrol altında değilse, aciliyeti olmayan tedavileri ertelemek daha sağlıklı olacaktır. - Soru: Babam Tip 2 diyabet hastası. Beslenmesine dikkat edip kilosunu kontrol altında tutarsa diyabetini düzenleyebilir mi?
Cevap: Doğru beslenme ve düzenli egzersiz, Tip-2 diyabet riskini önemli ölçüde azaltır. Her gün 30 dakikalık fiziksel aktivitenin ve sağlıklı kilo kontrolünün, diyabet riskini %60 oranında düşürdüğünü biliyoruz. Sağlıklı alışkanlıklarla sağlığınızı geri kazanabilirsiniz. - Soru: Diyabetliyim ve ilaç tedavisi görüyorum. Sabah açlık kan şekerim genellikle yüksek çıkıyor. İnsüline ne zaman geçmeliyim?
Cevap: Açlık kan şekerinizin ideal aralıkta (80-120 mg/dl) olması önemlidir. Eğer üç aylık şeker ortalamanız (HbA1c) %7’nin üzerindeyse, yaşam tarzı değişikliğine ve ilaçlara rağmen düzelme yoksa, doktorunuzla insülin tedavisine geçişi konuşabilirsiniz. - Soru: Oğlum sinirlendiğinde kan şekeri yükseliyor. Bu normal mi?
Cevap: Evet, stres hormonları (ör. kortizol) kan şekerinin yükselmesine neden olabilir. Bu nedenle stres yönetimi, diyabetin kontrolünde önemli bir rol oynar. - Soru: Babamda hipertansiyon ve gizli şeker var. Benim risklerim neler ve nelere dikkat etmeliyim?
Cevap: Fazla kiloluysanız diyabet ve hipertansiyon riski artar. İdeal kiloda kalmaya ve düzenli egzersiz yapmaya özen göstermelisiniz. Yılda bir kez kan şekeri ve tansiyon değerlerinizi kontrol ettirmeniz önemlidir. - Soru: Kan şekerindeki dengesizlik belirtileri nelerdir?
Cevap: Çok su içme, sık idrara çıkma, halsizlik, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü, kas güçsüzlüğü ve bulanık görme gibi belirtiler kan şekeri dengesizliğini gösterebilir. Ancak Tip 2 diyabet genellikle sessizce ortaya çıkar ve belirti göstermeyebilir. - Soru: İnsülin direnci teşhisi konan biri hangi ekmek türlerini tüketmeli?
Cevap: Tam tahıllı ve çavdar ekmeği gibi lif oranı yüksek ekmekler tercih edilmelidir. Beyaz ekmek tüketimi sınırlandırılmalı ve miktar, bir diyetisyen tarafından kişiye özel belirlenmelidir. - Soru: Oğlum sadece koldan insülin yapmak istiyor, diğer bölgeleri reddediyor. Ne yapabilirim?
Cevap: İnsülin enjeksiyonu yapılan bölgelerin düzenli olarak değiştirilmesi gerekir. Aksi halde ciltte sertleşme ve ilaç emiliminde sorunlar yaşanabilir. Bir eğitim hemşiresinden veya diyabet eğitmeninden destek alabilirsiniz. Diyabeti, bir yaşam biçimi olarak kabul etmesine yardımcı olmanız önemlidir. - Soru: Tatlı krizlerim oluyor. Bu bir hastalık belirtisi midir?
Cevap: Şekerli gıdalara olan düşkünlük genellikle bir alışkanlık meselesidir. Bu durum tek başına bir hastalık belirtisi değildir. Ancak, şekerli yiyeceklerin sürekli ve aşırı tüketimi, ileride diyabet riskini artırabilir. - Soru: Yediklerime her zaman dikkat edemiyorum, özellikle işyerinde hazır yiyecekler yemek durumunda kalıyorum. Bu konuda ne önerirsiniz?
Cevap: Sürekli sağlıklı beslenmek günümüz şartlarında malesef mümkün değil. Hazır gıdaları alışkanlık halinde getirmemeniz, bazılarını tamamen hayatınızdan çıkarmanız, çoğunlukla sağlıklı alışkanlıklar geliştirmeniz yeterli olacaktır. Örneğin; her gün dışarıdan yemek yerine bazı günler yiyeceğinizi evinizden götürebilirsiniz.
- Soru: Kan testini vermeden önce az miktarda bir şeyler yesek yine de sonucu etkiler mi?
Cevap: Etkiler, yemek az veya çok fark etmeksizin sindirim sistemimiz devreye girer, insulin hormonu yükselir. Özellikle tiroid/insülin hormonları, kolesterol, kan şekeri gibi testler için geceden itibaren aç olmanız önerilir.